Esmeray Diriker (DT. 25 Şubat 1949, ÖT. 25 Mart 2002), Afrika kökenli Türk oyuncu ve şarkıcıdır.
1970'li yıllarda Türkiye'nin tanınmış pop müzik şarkıcılarındandır. 1975 yılında "Unutama Beni" adlı şarkısı ve 1977 yılında çıkardığı "Gel Tezkere" adlı albümü ile popüler olmuştur.
1949 yılında İstanbul'da Emirgan semtinde doğdu. Babası Nusret, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Türkiye'ye yerleşmiş, Fas kökenli bir aileye mensuptur, annesi Fermet hanım ise beyazdır. 1960 yılında ortaokul son sınıf öğrencisi iken eğitimini yarıda bırakarak İstanbul Şehir Tiyatrosu'na girdi. İlk defa Şehir Tiyatrosu'nun Çocuk Bölümü'nde sahneye çıktı. Beş yıl kadar Şehir Tiyatroları'nda çalıştıktan sonra Dormen Tiyatrosu'nda geçti. Son olarak 1974 yılında Muammer Karaca ile "Mart Bakanı" adlı tiyatro oyununda rol aldıktan sonra 1995 yılına kadar tiyatro oyunculuğu yapmadı.
Sinemada 1967 yapımı "Zilli Nazife" ve 1972 yapımı "Sev Kardeşim" filmlerinde rol aldı. 1970 yılında Şemi Diriker ile evlendi. Çiftin bir oğlu oldu (1977).
Oyunculuk yaptığı yıllarda müzikle amatör olarak ilgilenen Esmeray, Kim Bunlar topluluğunun "Kim Bunlar?" adlı albümünde "1000 Kerre 1000 Kerre " adlı şarkıyı seslendirdi. 1974 yılında TRT'nin düzenlediği 1. Toplu İğne Beste Yarışması'na katıldı. Bestelerinde Erol Tanır imzasını kullanan Şemi Diriker'in bestelediği "Unutama Beni" şarkıyı seslendirdi. Parça, yarışma jürisi ve halk jürisi tarafından birinci seçildi ancak TRT'de yayımlanması "yoz müzik" olduğu gerekçesiyle yasaklandı. Esmeray, o yıl Küçük Bebek Belediye Gazinosu'nda profesyonel olarak sahneye çıktı. Unutama Beni filminde misafir oyuncu olarak yer aldı. 1975 yılında "Yayınlanamaz" adlı albümü çıkardı. Bu albümde Unutama Beni ve TRT'nin yayımlanmasını yasakladığı diğer şarkılarına yer verdi. Aynı yıl yayımlanan 13,5 şarkısında Arap Kızı çocuk tekerlemesinin sözlerinden yola çıkarak Osmanlılardan beri ülkenin bir parçası olan Afrika kökenli Türkleri anlattı. “Yağmur yağıyor, seller akıyor, Arap kızı camdan bakıyor. Bir çocuk tekerlemisidir, bilirsiniz, çocukluğunuzda hepiniz söylemişsinizdir belki. Ama bilir misiniz camdan bakan Arap kızı neler hisseder, mahallenin çocukları bu tekerlemeyi söylerken? Neler hisseder yakınından geçen iki kişi on üç buçuk diye birbirlerini çimdiklediklerinde bilir misiniz? Ben bilirim.”
Türk şarkıcıların yaşam öykülerini araştıran ve hikayeleştiren Antroplojist Binicewicz, bir gün İstanbul'da küçük bir müzik dükkanında bulduğu bu kaydı satın alıyor, sonrada dükkan sahibine soruyor: "Kim bu kadın?" 1960 ila 70'ler arasında Türk kadın müzisyenleri araştıran Binicewicz duyduklarından sonra araştırmalarının büyük bölümünü Esmeray'a ayırıyor. Kadıköy'de Eminönü'de onun albümlerini arayıp bir bir satın alıyor.
Binicewicz'in Esmeray yorumu ise şöyle: O büyüleyici bir sese sahip, sanki bir caz vokalisti gibi. Binicewicz, Türk halkının Esmeray'ı askerlikle ilgili söylediği "Gel Tezkere Gel" şarkısıyla hatırladığını belirtiyor ve ekliyor "Ancak onun hikayesi çok çok daha karışık."
Esmeray, 1977 yılında ikinci plağı 'Gel Tezkere' 'yi çıkarmıştı. Gel Tezkere, çok popüler oldu. Esmeray, sonraki yıllarda da asker şarkıları söylemeye devam etti.
Ertan ve Funda Anapa, Melike Demirağ, Kerem Yılmazer ve İskender Doğan'la birlikte oluşturdukları "Grup Sekstet" ile 1978 yılı Eurovision Türkiye finali ön elemelerine Atilla Özdemiroğlu'nun bestelediği, Şanar Yurdatapan'ın sözlerini yazdığı ve Lale Mansur'un koreografisini hazırladığı "İnsanız Biz" şarkısıyla katıldı. Yarışmada ikinci olan parçanın TRT'de yayını yasaklandı.
Esmeray, müzik yaşamında dokuz adet 45'lik, dört adet LP ve Kağıt Mendil isimli bir adet kaset çalışması yaptı. 1981 yılında yayınlanan Sürpriz 81 albümünde Türk Sanat Müziği eserlerini seslendirdi. 1986'da profesyonel sahne çalışmalarına son verdi.
1995 yılında Nedim Saban Tiyatrosu'nda sahnelenen "Oscar" adlı oyun ile tekrar tiyatroya döndü. 2000 yılında "Hep Aynı Yaygara" ve "Dilekçe" oyunlarında rol aldı.
2000 yılında Eski Dostlar adlı albümü yayımladı. Yakalandığı kanser hastalığı sonrası geçim sıkıntısı çeken sanatçının, hastane masraflarını karşılayamadığı haberinin yayılmasından sonra tedavi masraflarını Türk Silahlı Kuvvetleri üstlendi. Tedaviye başlandıktan kısa bir süre sonra sağlık durumu iyiye gitmiş, tedavisine evinde devam edildi fakat Sanatçı 25 Mart 2002'de kanser hastalığı dolayısıyla vefat etti, cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Esmeray’ın anısına, sanatçının 1970’li, 1980’li yıllarda seslendirdiği parçalardan oluşan, eşi Şemi Diriker tarafından tasarlanmış bir albüm 2003 yılında Unutmadık Seni adıyla çıkmıştır.
45'lik ve albümleri :
1973: 100 Kere 1000 Kere - Sen
1974: Unutma Beni - Ayrılık Olsa Bile
1975: "Antalya'ya Koş - Antalya'ya Koş (Enstrumantal)"
1975: Elveda Yavrularım - İlk Muhabbet
1975: Soruyor Musun? - Garip Aman
1975: Yayınlanmaz (Albüm)
1976: 13.5 - Büyümsün
1976: Oylum Oylum...- Bir Gün Gelecek
1977: "Yaz Romancı" (Albüm)
1977: Gel Tezkere Gel - Yollara Düştüm
1977: Yollar Yollar - Lanet
1980: Oğlum (Albüm)
1981: Sürpriz 81
1993: Kağıt Mendil (Albüm)
2003: Unutama Beni
2008: "Askerin Türküsü"
Comments